De keizerlijke graven

Het oude gedeelte van Hue is volledig ommuurd, de citadel, Daarbinnen is, ook ommuurd, de verboden stad met paleis te vinden. Vanaf 1802 tot 1945 was Hue namelijk de keizerlijke hoofdstad van Vietnam. De laatste 60 jaar daarvan hooguit in naam, omdat in werkelijkheid de Fransen de dienst uitmaakten. In de omgeving zijn de graftombes van de diverse keizers te vinden. Hierdoor is Hue een belangrijke toeristenplaats. Op het programma staat steevast een bezoek het paleis en een of twee tombes. Meestal gaat men per busje of per motor er naar toe, maar het kan ook met de drakenboot. Een doodgewone boot met een triplex drakenkop op de boeg. Per boot is het een complete dagtocht. Twee tombes, het paleis, een belangrijke pagode en niet te vergeten een hoedenmakerij. De boottocht heb ik nog nooit gemaakt, maar alle bestemmingen, op de hoedenmakerij na, heb ik al wel gezien. De genoemde pagode is met name bekend omdat dit een bron van verzet was in de zestiger jaren tegen het Zuid-Vietnamese regiem. Er staat nog de oude Morris, waarmee toentertijd de monnik die zichzelf op een plein in Saigon heeft verbrand, ermee naar toe is gereden.
De tombes liggen bijna allemaal ergens in de heuvels ten zuiden van de stad. Een aantal had ik in voorgaande jaren al wel eens gezien. Nu ben ik bezig ze allemaal te bezoeken. Mijn fietstochtjes moeten zo af en toe ook een doel hebben. Ze liggen op zo'n 5 tot 15 kilometer van de stad. Op zich niet zo erg ver, maar het is altijd warm en onderweg kom ik een paar aardige heuveltjes tegen. De verste die ik heb gezien ligt op 12 kilometer en op het laatste stuk zit nog een heel gemene klim. En mijn fiets heeft maar een versnelling, op de pedalen gaan staan. Dat durf ik echter niet al te fanatiek, aangezien ik de degelijkheid ervan niet al te hoog inschat. Om de zelfde reden durf ik de heuvel af ook niet al te veel vaart te maken. De dame van een van de vele kraampjes voor de ingang, "here, here, bicycle here, for free" , heeft mij eerst vijf minuten, ondanks bezwaren dat ik het zelf wel kon, met een waaier koelte toegewaaid voor het zweet van de kop was. Deze service en het gratis parkeren mocht ook wel. Het stalletje stelt niets voor, maar de koffie, etc. is de duurste van de wijde omgeving. Zoals het bij een echte toeristenattractie betaamt.
De plek voor een tombe was meestal door de keizer zelf tijdens een tochtje op een olifant uitgezocht. In een aantal gevallen werd een volledig complex van paleizen, pagodes en een park met vijvers gebouwd. Hij ging daar tijdens zijn leven al heen om te verpozen en gedichten te schrijven. Ja, dat zal wel. Keizer Tu Duc had honderdenvier vrouwen en een veelvoud daarvan aan concubines.
Bij de meeste tombes is de opzet een ommuurd park waarna je over een aantal; pleinen, de nodige trappen, via poortgebouwen, langs een obelix met zijn levensverhaal en een pagode pas een heel eind verderop het eigenlijke graf is. Omringd door een muur een, in tegenstelling tot de rest, eenvoudige tombe. Er gaan verhalen dat de keizer daar onder ligt met de nodige schatten, maar dat is niet echt bekend. Het is niet eens altijd zeker of hij daar wel ligt. Blijkbaar was de feitelijke begrafenis een behoorlijk geheimzinnig gebeuren.

De foto’s van de tombes staan in de volgorde zoals je er doorheen loopt, om een beetje indruk te geven.

Bij een van de laatste, keizer Khai Dinh, is duidelijk de Franse invloed te zien. Het lijkt meer op een Europees paleis met een heus praalgraf.
Bij de laatste keizers was duidelijk het geld op. Deze liggen gezamenlijk in een redelijk eenvoudig gebouw vlakbij de stad.
Misschien wat morbide om graven te kijken, maar ik denk dat iemand die zoveel spendeerde aan zijn graf, juist voor ogen had, dat veel mensen het komen bewonderen.

Veel is een bouwval of zelfs een volledige ruïne. Een drietal is mooi en (gedeeltelijk) gerestaureerd. Dit gebeurt goeddeels met buitenlandse sponsors. Bij een van de tombes heb ik een Duitser gesproken die daar de restauratie leidt. Toevallig had ik hem een week daarvoor in een documentaire over de restauratie op TV (Deutsche Welle) gezien. Hij nodigde mij uit om ook binnen te kijken bij het normaal afgesloten gedeelte.
Dat veel er zo slecht aan toe is, komt goeddeels door het klimaat, dat warm en erg vochtig is. De Duitser vertelde mij echter, dat veel ook erg slecht was gebouwd. Bij een tekort aan stenen of dakpannen gewoon wat meer mortel gebruiken. Wat dat betreft is er dus weinig veranderd. Ik zie ze hier wel eens verven. Schuren is een vervelend rotkarweitje, van gronden hebben ze nog nooit gehoord en de verf is de allergoedkoopste. En dat dan op een al vochtige muur. Het gaat meestal met zeg maar de franse slag. Wellicht dat daarom ook de Fransen zelfs oorlog hebben gevoerd om de kolonie te behouden. Ik moet nog een tombe, de verste op 15 kilometer. Daarmee wacht ik nog tot een bewolkte dag. Deze moet niet meer dan een ruïne zijn, maar zoals al gemeld, een mens moet een doel hebben.

Gisterochtend ben ik weer eens naar de oude Japanse brug gefietst. Vlakbij de brug zit een restaurantje Vietnamese stijl. Plastic kleutermeubilair op de stoep, maar aan de waterkant een heel leuk prieeltje. De hele ochtend heb ik daar lekker rustig gezeten, een boek lezen. Het wordt gerund door een heel aardige dame. Als je er zit komt ze altijd aan met fruit of ander lekkers. Belangrijk voor mij is ook dat ze goede koffie maakt. Tegen lunchtijd kwam ze vragen of ik zin had in eten. Dat had ik wel. Het duurde even, maar toen kwam ze met een complete maaltijd voor mij. Een vis, omelet, groente en rijst. Geen idee wat voor groenten, als ik moet gokken zet ik mijn geld op waterplanten, maar heel goed eetbaar. Ondertussen was er een oud vrouwtje bij mij komen zitten. Ze sprak wat Engels, ze was namelijk met een Amerikaan getrouwd geweest. Hij is gesneuveld in Vietnam. Ze heeft wel tien keer het zelfde verteld. Ze zei ook telkens "I forget". Maar ze bietste wel een biertje van mij, zo seniel was ze dus nog niet. Ze vertelde dat ze niet meer dan een kopje rijst per dag at, want ze had geen tanden meer. Maar vier halve liters gingen er dagelijks wel in. Trouwens roken deed ze ook wel aardig.
Toen ik wilde betalen was de rekening 30.000 Dong (1,20 euro) voor drie koffie en het biertje. De maaltijd was gratis. Pas na enig aandringen accepteerde ze daarvoor 20.000 Dong.